انواع گواهینامه رانندگی
بسته به نوع وسیله نقلیه، با انواع گواهینامه رانندگی روبهرو هستیم که در ادامه آنها را معرفی میکنیم:
گواهینامه پایه ۳
برای رانندگی با خودروهای سواری معمول، ون و وانت باید گواهینامه «ب۱» که معادل پایه ۳ است، دریافت کنیم. درواقع، حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار این خودروها ۳/۵ تن میتواند باشد و حداکثر ۹ نفر سرنشین با راننده ظرفیت حمل دارند. البته باید پلاک شخصی داشته باشند و جزو وسایل نقلیه عمومی نباشند.
دریافت این گواهینامه منوط به داشتن شرایط زیر است:
- حداقل سن ۱۸ سال؛
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روحی از پزشکان معتمد پلیس راهنمایی و رانندگی؛
- گذراندن دورههای نظری و عملی آموزش رانندگی؛
- قبولی در آزمون کتبی (آییننامه) و عملی رانندگی.
بعد از اخذ گواهینامه، بهمدت یک سال با محدودیتهایی مواجه هستیم. برای مثال، نباید در جاده یا هنگام شب رانندگی کنیم. فرض بر این است که پس از یک سال مهارت لازم را کسب میکنیم و به همین دلیل محدودیتها برداشته میشود.
گواهینامه پایه ۲
گواهینامه «ب۲» معادل پایه ۲ است و برای رانندگی با خودروهای نیمهسنگین مثل کامیونهای خاور و میدلباسها صادر میشود. درکل، خودروهایی که از حداکثر ظرفیت بار ۶ تن و حمل ۲۶ نفر سرنشین برخوردار هستند، جزو وسایل نقلیه نیمهسنگین محسوب میشوند. برای دریافت آن هم باید واجد این شرایط باشیم:
- حداقل سن ۲۳ سال؛
- داشتن گواهینامه پایه ۳؛
- گذشت ۲ سال از زمان دریافت گواهینامه پایه ۳؛
- ارائه گواهی سلامت جسم و روح از پزشک معتمد راهنمایی و رانندگی؛
- ارائه تست عدم اعتیاد؛
- گذراندن دورههای نظری و عملی آموزش رانندگی؛
- قبولی در آزمون تئوری و عملی رانندگی.
در قانون جدید گواهینامه پایه دو این مورد هم اضافه شده است که باید از مدتزمان اعتبار گواهینامه پایه سه دستکم ۶ ماه باقی مانده باشد. باید این نکته را هم بگوییم که تبدیل گواهینامه پایه ۳ به ۲ بههیچوجه ممکن نیست؛ زیرا دورههای آموزشی و برخی قوانین رانندگی پایه دو متفاوت از پایه سه است و حتماً باید آموزشها و آزمونهای مرتبط با خودش را پشتسر بگذاریم.
گواهینامه پایه ۱
گواهینامههای «پ۱» و گروه «ت» معادل پایه یک هستند. گواهینامه پایه ۱ برای رانندگی با خودروهای سنگینی که مجموع ظرفیت بار و وزنشان بیش از ۶ تن بوده و از ظرفیت حمل بیش از ۲۶ نفر سرنشین برخوردار هستند، صادر میشود. اتوبوسهای مسافربری و کامیونهای حمل بار از جملۀ این وسایل نقلیه محسوب میشوند. شرایط گرفتن گواهینامه پایه ۱ به این صورت است:
- حداقل سن ۲۵ سال؛
- داشتن گواهینامه پایه ۲؛
- گذشت ۲ سال از زمان اخذ گواهینامه پایه ۲؛
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روحی از پزشک معتمد پلیس راهنمایی و رانندگی؛
- ارائه تست عدم اعتیاد؛
- گذراندن دورههای نظری و عملی آموزش رانندگی؛
- قبولی در آزمونهای تئوری و عملی رانندگی.
رانندگی با وسایل نقلیه سنگین حساسیت زیادی دارد و طبق قانون جدید گواهینامه پایه یک، افرادی که در آزمون قبول میشوند ابتدا یک گواهینامه موقت با اعتبار یک ساله دریافت میکنند. اگر در این مدت قوانین را رعایت کنند و مرتکب تخلفات جدی نشوند، گواهینامه دائمی به آنها داده میشود.
نکتۀ حائز اهمیت این است که تازهگواهیداران در ۳ ماه اول اجازه ندارند از ساعت ۱۲ شب تا ۵ صبح رانندگی کنند. ضمن اینکه برای رانندگی در جادههای برونشهری باید یک راننده حرفهای با حداقل ۲ سال سابقه کار، آنها را همراهی کند.
گواهینامه رانندگی ویژه
راندن برخی ماشینآلات سنگین عمرانی، صنعتی و کشاورزی مثل لیفتراک، بیل مکانیکی و جرثقیل به گواهینامه ویژه نیاز دارد. برای اخذ گواهینامه لیفتراک و دیگر وسایل نقلیه سنگین باید از شرایط زیر برخوردار باشیم:
- حداقل سن ۲۰ سال؛
- داشتن گواهی سلامت جسمی و روحی از پزشک معتمد پلیس راهنمایی و رانندگی؛
- گذراندن دورههای نظری و عملی آموزش رانندگی؛
- قبولی در آزمونهای تئوری و عملی رانندگی.
گواهینامه موتورسیکلت
برای گرفتن گواهینامه موتورسیکلت هم باید دوره آموزشی بگذرانیم، گواهی سلامت ارائه کنیم و در آزمونهای تئوری و عملی نهایی آن قبول شویم. اما موتورسیکلتها را طبق جدول زیر به ۴ نوع تفکیک کردهاند که شرایط سنی دریافت گواهینامه، هریک با هم فرق دارد:
- «الف میم» و «الف ۱» حداقل ۱۶ سال؛
- «الف ۲» حداقل ۱۸ سال؛
- «الف» حداقل ۲۱ سال.
نوع گواهینامه موتورسیکلت |
نوع موتور |
الف – م |
موتورسیکلت بنزینی با حداکثر حجم سیلندر ۵۰ سیسی موتورسیکلت برقی با حداکثر توان پیوسته ۴ کیلووات موتورسیکلت ۴ چرخ با حداکثر وزن ۳۵۰ کیلوگرم |
الف – ۱ |
موتورسیکلت ۲ چرخ با حداکثر حجم سیلندر ۲۵ سیسی و توان ۱۱ کیلووات موتورسیکلت ۳ چرخ با حداکثر توان ۱۵ کیلووات |
الف – ۲ |
موتورسیکلت با حداکثر توان ۳۵ کیلووات و نسبت توان به جرم ۰.۲ |
الف |
سایر موتورها |
هزینۀ ثبتنام و دریافت گواهینامه
در هزینه کلی گواهینامه، هزینههایی مثل معاینات پزشکی و تست اعتیاد اثرگذار هستند. ضمن اینکه تعرفههای آن هر سال در حال تغییر است. بااینحال، در سال ۱۴۰۳ مبلغ ثبتنام دورههای آموزشی هریک از انواع گواهینامهها به این شکل بود:
- هزینه گواهینامه پایه یک: حدود ۸ میلیون تومان؛
- هزینه گواهینامه پایه دو: حدود ۶ تا ۷ میلیون تومان؛
- هزینه گواهینامه پایه سه: حدود ۴ تا ۵ میلیون تومان؛
- هزینه گواهینامه ویژه: بین ۳ تا ۵ میلیون تومان؛
- هزینه گواهینامه موتور: حدود ۲ میلیون تومان.
مدارک دریافت گواهینامه رانندگی
برای گرفتن گواهینامه رانندگی، ارائه مدارک زیر الزامی است:
- اصل و کپی کارت ملی یا تأییدیه صادره از اداره ثبت احوال؛
- اصل و کپی شناسنامه؛
- ۸ قطعه عکس ۳ در ۴ با زمینه روشن، لباس تیره و تمامرخ؛
- اصل مدرک گواهینامه پایه ۳ برای گرفتن گواهینامه پایه ۲؛
- اصل مدرک گواهینامه پایه ۲ برای گرفتن گواهینامه پایه یک.
قوانین گرفتن گواهینامه رانندگی
برای دریافت گواهینامه رانندگی، آگاهی از این قوانین کلی هم لازم است:
- افرادی که گواهینامه راهنمایی و رانندگی را دریافت میکنند، تا ۳ ماه اجازه تنها رانندگی کردن را ندارند و باید هنگام رانندگی، شخص باتجربهای در زمینه رانندگی، کنارشان بنشیند.
- کسانی که گواهینامه میگیرند، بهمدت یک سال نمیتوانند در مسیرهای برونشهری یا محدوده زمانی ۱۲ شب تا ۵ صبح رانندگی کنند.
- براساس قانون جدید گرفتن گواهینامه ۱۴۰۴، داشتن کارت پایان خدمت، برای اخذ گواهینامه الزامی نیست.
- مدت اعتبار گواهینامه رانندگی پایه سه ۱۰ سال است و پس از آن، در صورت داشتن سلامت جسمی و روانی، میتوان برای تمدید گواهینامه اقدام کرد.
- پلیس راهنمایی و رانندگی برای حداکثر سن گواهینامه رانندگی پایه دو و دیگر انواع گواهینامه رانندگی محدودیتی قائل نشده است. اما برای بررسی دورهای و اطمینان خاطر، افراد ۶۵ تا ۷۰ سال هر ۵ سال و افراد ۷۰ سال به بالا هر ۲ سال باید گواهینامه خود را تمدید کنند.
- رانندگان جدید، باید در جلو و عقب خودرو، علامت احتیاط نصب کنند که این قانون، در مورد رانندگان موتورسیکلت نیز صادق است.
- برای گرفتن گواهینامه جدید بین المللی، داشتن گواهینامه ملی الزامی است.
روشهای استعلام وضعیت گواهینامه
بعد از قبولی در آزمون، گواهینامه رانندگی برای ما پست میشود. در طول این مدت میتوانیم برای استعلام وضعیت گواهینامه از این ۴ راه استفاده کنیم:
استعلام گواهینامه با کد ملی پست
شرکت پست سامانهای جداگانه برای مرسولات سازمانی دارد. در این سامانه، رهگیری انواع مرسولات سازمانی مانند شناسنامه، کارت خودرو، کارت سوخت، کارت پایان خدمت، ابلاغیه، گواهینامه و… ممکن است.
پیگیری گواهینامه با کد ملی در اتو ابزار
اتو ابزار بهعنوان یک پلتفرم یکپارچه خدمات خودرو که خدماتی مانند استعلام خلافی را ارائه میدهد، سرویس استعلام و پیگیری وضعیت گواهینامه را نیز در مجموعه خدمات خود دارد.
استعلام گواهینامه از ناجا با اپلیکیشن پلیس من
برای پیگیری وضعیت گواهینامه از طریق مرجع رسمی مانند راهور، باید به اپلیکیشن پلیس من مراجعه کنید.
در این اپلیکیشن، باید در بخش خدمات راهور دنبال گزینه «استعلام گواهینامه» بگردید.
استعلام گواهینامه رانندگی پلیس + ۱۰
اگر به هر دلیل به اینترنت دسترسی ندارید، باید بهشکل حضوری وضعیت گواهینامه را پیگیری کنید. برای این کار باید به یکی از مراکز پلیس+۱۰ مراجعه کنید.
اتو ابزار؛ سامانه استعلام آخرین وضعیت گواهینامه
با انواع گواهینامه رانندگی، شرایط دریافت هر یک، مدارک و هزینههای آن آشنا شدیم. همانطور که گفته شد وضعیت گواهینامه را میتوان در لحظه با سامانههایی مثل اتو ابزار استعلام گرفت. در این سامانه فقط با درج کد ملی و شماره موبایل میتوانیم وضعیت گواهینامه خود را بررسی کنیم. اتو ابزار اطلاعاتی مثل تاریخ صدور و ارسال گواهینامه و همچنین مدتزمان اعتبار آن را در اختیارمان میگذارد و به این ترتیب از آخرین وضعیت گواهینامه خود مطلع میشویم.