مجازات رانندگی بدون گواهینامه
به‌طور کلی، رانندگی بدون گواهینامه علاوه بر پیامدهای بیمه‌ای، مجازات قانونی نیز دارد. طبق ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی، فردی که بدون گواهینامه رانندگی کند، ممکن است به حبس تعزیری تا دو ماه و جزای نقدی تا سقف یک میلیون تومان محکوم شود. در صورت تکرار این تخلف، مجازات می‌تواند تا شش ماه حبس افزایش یابد. رانندگی بدون گواهینامه در ایران علاوه بر جریمه نقدی و حبس، پیامدهای قانونی دیگری نیز دارد؛ ازجمله:
- توقیف وسیله نقلیه: پلیس راهنمایی و رانندگی خودرو یا موتورسیکلت فرد متخلف را توقیف و به پارکینگ منتقل می‌کند.
- معرفی به دادگاه کیفری: راننده بدون گواهینامه به دادگاه کیفری معرفی می‌شود و بسته به شرایط حادثه، ممکن است با مجازات‌های شدیدتری روبه‌رو شود.
- پرداخت خسارت و دیه: در صورت وقوع تصادف، راننده مقصر باید خسارت‌های مالی و دیه آسیب‌دیدگان را شخصاً پرداخت کند؛ زیرا بیمه شخص ثالث هزینه‌های او را پوشش نمی‌دهد.
طبق قانون جدید تصادف بدون گواهینامه، تمامی موارد نام‌برده مربوط به مجازات رانندگی بدون گواهینامه برای بار اول است که در صورت تکرار، علاوه بر این‌ها دو مجازات زیر نیز اعمال خواهند شد.
- مجازات سنگین‌تر در صورت تکرار تخلف: اگر فردی چندین بار بدون گواهینامه رانندگی کند، مجازات او افزایش می‌یابد و ممکن است به حبس طولانی‌تری محکوم شود.
- محدودیت در دریافت گواهینامه آینده: در برخی موارد، فرد متخلف ممکن است برای مدت مشخصی از دریافت گواهینامه محروم شود.
دیه تصادف منجر به فوت بدون گواهینامه
مطابق قانون جدید تصادف بدون گواهینامه، در تصادف منجر به فوت اگر راننده فاقد گواهینامه باشد، وضعیت پرداخت دیه به شرایط حادثه بستگی دارد:
- اگر راننده بدون گواهینامه مقصر باشد: شرکت بیمه شخص ثالث دیه فرد فوت‌شده را پرداخت می‌کند، اما پس از آن، مبلغ دیه را از راننده مقصر بازپس می‌گیرد. همچنین، اگر راننده مقصر در تصادف فوت کند، بیمه هیچ مبلغی به خانواده او پرداخت نمی‌کند؛ زیرا رانندگی بدون گواهینامه تخلف محسوب می‌شود.
- اگر راننده بدون گواهینامه مقصر نباشد: در این حالت، بیمه شخص ثالث رانندۀ مقصر، موظف به پرداخت دیه فرد فوت‌شده است. نداشتن گواهینامه تأثیری در دریافت دیه از سوی خانواده فرد فوت‌شده ندارد و بیمه مسئول پرداخت خسارت جانی خواهد بود. این مورد فقط در چنین شرایطی شامل حال زیان دیده تصادف بدون گواهینامه می‌شود.
بیشتر بخوانید: همه‌چیز درباره طرح بخشودگی جرایم بیمه شخص ثالث
۴ قانون جدید تصادف بدون گواهینامه
طبق ۴ قانون جدید تصادف بدون گواهینامه در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، رانندگی بدون گواهینامه همچنان یک تخلف جدی محسوب می‌شود و مجازات سخت‌تری برای آن در نظر گرفته شده است. برخی از تغییرات مهم شامل موارد زیر است:
- پرداخت دیه نقدی در تصادفات منجر به جرح: راننده متخلف باید علاوه بر جریمه نداشتن گواهینامه، دیه متناسب با آسیب را پرداخت کند.
- افزایش مجازات حبس: ممکن است دوسوم حداکثر مجازات تعیین‌شده (۴ ماه) برای رانندگی بدون گواهینامه برای متخلف صادر شود.
- ممنوعیت رانندگی: در برخی موارد، راننده متخلف معمولاً بین یک تا پنج سال از رانندگی با وسایل نقلیه موتوری محروم خواهد شد.
- عدم پرداخت خسارت توسط بیمه: طبق رأی جدید دیوان عدالت اداری، اگر فردی بدون گواهینامه رانندگی کرده و تصادف کند، حتی با داشتن بیمه شخص ثالث ماشین، بیمه هیچ خسارتی را جبران نخواهد کرد.
این قوانین جدید نشان‌دهنده سخت‌گیری بیشتر در برخورد با رانندگی بدون گواهینامه هستند و هدف آن‌ها کاهش تصادفات و افزایش ایمنی در جاده‌هاست.
نداشتن گواهینامه موتور در زمان تصادف موتورسیکلت با شخص ثالث نیز دارای جریمه و عواقب بیمه‌ای است. قانون جدید تصادف بدون گواهینامه موتور نیز مطابق قانون جدید تصادف بدون گواهینامه خودرو است.
بیشتر بخوانید: کد یکتا بیمه شخص ثالث چیست و چطور با آن استعلام بگیریم؟
مراحل شکایت از راننده بدون گواهینامه
اگر راننده‌ای بدون گواهینامه باعث تصادف شود، فرد زیان‌دیده می‌تواند از او شکایت کند. مراحل شکایت شامل موارد زیر است:
- ثبت شکایت در کلانتری: ابتدا باید به نزدیک‌ترین کلانتری مراجعه کرده و گزارش حادثه را ثبت کنید.
- دریافت گزارش پلیس: پلیس راهنمایی و رانندگی گزارشی از تصادف تهیه می‌کند که در روند شکایت استفاده می‌شود.
- مراجعه به دادسرا: پس از ثبت شکایت، پرونده به دادسرای عمومی و انقلاب ارجاع داده می‌شود.
- ارائه مدارک و مستندات: مدارکی مانند گزارش پلیس، عکس‌های حادثه، گواهی پزشکی (در صورت آسیب جسمی) و سایر مستندات باید ارائه شوند.
- رسیدگی قضایی: دادگاه براساس شواهد و قوانین، حکم مناسب را صادر می‌کند. راننده بدون گواهینامه ممکن است به پرداخت خسارت، دیه و حتی حبس محکوم شود.
جمع‌بندی
رانندگی بدون گواهینامه در ایران تخلفی جدی محسوب می‌شود و مجازاتی ازجمله جریمه نقدی، حبس تا دو ماه، توقیف وسیله نقلیه و معرفی به دادگاه برای بار اول را دارد. در صورت وقوع تصادف، بیمه شخص ثالث خسارت زیان‌دیده را پرداخت می‌کند، اما مبلغ را از راننده مقصر بازپس می‌گیرد. حتی اگر تصادف به فوت منجر شود، بیمه دیه را پرداخت می‌کند، ولی راننده مسئول بازپرداخت آن خواهد بود.
مطابق قانون جدید تصادف بدون گواهینامه، جبران خسارت در زمان تصادف به هر شکل و هر نحوی که باشد با مجازاتی نظیر حبس ۴ تا ۶ ماه، ممنوعیت رانندگی تا پنج سال و عدم پوشش بیمه‌ای همراه است.
