ابطال بیمه‌نامه چگونه انجام می‌شود؟
اگر پیش از امضای قرارداد، یکی از طرفین متوجه سوءنیت طرف مقابل شود (مثلاً قصد فریب، تقلب یا پنهان‌کاری)، می‌تواند فوراً و بدون نیاز به طی مراحل طولانی، برای ابطال قرارداد اقدام کند. همچنین، اگر پس از اعلام خسارت، مشخص شود که بیمه‌گزار اطلاعات را نادرست ارائه داده یا خسارت واقعی کمتر از مبلغ اعلامی بوده، شرکت بیمه می‌تواند در زمان تمدید یا بررسی پرونده، بیمه‌نامه را باطل کند.
در چنین مواردی، حتی اگر پیش‌تر خسارتی پرداخت شده باشد، شرکت بیمه حق دارد آن را بازپس بگیرد و بیمه‌گزار ممکن است با پیگرد قانونی نیز مواجه شود.
مهم‌ترین دلایل برای ابطال بیمه‌نامه عبارت‌اند از:
- ارائه اطلاعات غیرواقعی: در صورت اعلام نادرست حادثه یا صحنه‌سازی برای دریافت خسارت، بیمه‌گر می‌تواند بیمه‌نامه را باطل کند.
- خرید چند بیمه برای یک خودرو: داشتن چند بیمه‌نامه هم‌زمان برای یک وسیله نقلیه، باعث ابطال بیمه‌های ثانویه خواهد شد.
- بیمه بدون رضایت فرد: در بیمه‌هایی مانند بیمه عمر یا حادثه، رضایت کتبی شخص بیمه‌شده الزامی است.
- ارائه اطلاعات دروغین با قصد فریب: در صورت ارائه اطلاعات جعلی با هدف دریافت خسارت یا گمراه‌کردن بیمه‌گر، قرارداد باطل خواهد شد.
- عدم رعایت قوانین بیمه شخص ثالث: در صورت عدم پرداخت اقساط بیمه شخص ثالث و در صورت نقض مقررات قانونی، بیمه‌نامه قابل ابطال است.
فسخ قرارداد بیمه‌نامه از سوی بیمه‌گزار چگونه انجام می‌شود؟
در حالت عادی امکان فسخ بیمه‌نامه از سوی بیمه‌گزار دشوار است، اما در برخی شرایط خاص، این موضوع قابل پیگیری خواهد بود. مهم‌ترین دلایل مجاز برای فسخ بیمه‌نامه از سمت بیمه‌گزار عبارت‌اند از:
- اسقاط خودرو: در صورت از رده خارج‌شدن یا غیرقابل استفاده بودن خودرو (به دلیل تصادف، آتش‌سوزی، سیل، صاعقه یا برخورد با اجسام)، بیمه‌گزار می‌تواند با ارائه مدارک اسقاط به مراجع ذی‌صلاح مانند پلیس یا مراکز اسقاط، به آن‌ها درخواست فسخ بیمه‌نامه بدهد.
- سرقت خودرو: اگر خودرو به سرقت برود، بیمه‌گزار پس از دریافت گزارش رسمی از نیروی انتظامی می‌تواند برای فسخ بیمه‌نامه اقدام کند. بررسی مدارک توسط بیمه‌گر زمان‌بر خواهد بود و پس از طی این فرایند، قرارداد فسخ می‌شود.
- فرسودگی خودرو: درصورتی‌که خودرو به دلیل سن بالا یا کارکرد زیاد، فرسوده شناخته شود، ارائه مدارک لازم برای اثبات این موضوع الزامی است. شرکت بیمه پس از بررسی مدارک و تأیید کارشناسان خود می‌تواند بیمه‌نامه را فسخ کند.
فسخ بیمه‌نامه از سوی بیمه‌گر چگونه انجام می‌شود؟
شرکت‌های بیمه نیز در شرایط مشخصی می‌توانند برای فسخ بیمه‌نامه اقدام کنند. دلایل اصلی شامل موارد زیر است:
- انتقال مالکیت خودرو: با فروش خودرو و انتقال مالکیت آن، قرارداد بیمه نیز فسخ می‌شود. در این حالت، امکان انتقال بیمه به خریدار جدید نیز وجود دارد.
- پایان دوره قرارداد: در قراردادهای بلندمدت (مثلاً بیمه‌های چندساله)، در پایان هر سال بیمه‌گر می‌تواند اقدام به فسخ قرارداد کند.
- عدم پرداخت حق بیمه: در صورت پرداخت‌نکردن اقساط در موعد مقرر، شرکت بیمه مجاز به فسخ قرارداد است. پیش از آن، مهلتی برای تسویه بدهی تعیین می‌شود و در صورت بی‌توجهی، قرارداد لغو خواهد شد.
- ارائه اطلاعات نادرست بدون قصد فریب: اگر بیمه‌گزار اطلاعاتی مانند شماره موتور، شاسی، مدل خودرو یا ظرفیت بار را به‌صورت اشتباهی (اما بدون قصد فریب) ارائه دهد، شرکت می‌تواند بیمه‌نامه را فسخ کند.
- تشدید خطر: اگر شرایط استفاده از خودرو تغییر کند و ریسک خسارت افزایش یابد (مثلاً تبدیل خودرو شخصی به خودرو حمل مواد شیمیایی)، شرکت بیمه حق دارد با افزایش مبلغ بیمه یا در صورت عدم پذیرش بیمه‌گزار، فسخ قرارداد را اعمال کند.
- ناتوانی در پرداخت: در شرایطی که بیمه‌گزار به دلایلی مانند ورشکستگی یا کاهش نقدینگی نتواند تعهدات مالی خود را انجام دهد، بیمه‌گر می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
فرایند ابطال بیمه‌نامه چگونه است؟
با تفاوت فسخ و ابطال در بیمه آشنا شدیم، اکنون برای ابطال بیمه نامه مراحل زیر باید طی شود:
- ارسال درخواست رسمی توسط بیمه‌گزار؛
- ارائه مدارک و شواهد معتبر؛
- بررسی درخواست توسط شرکت بیمه؛
- اعمال ابطال در صورت تأیید؛
- بازگشت حق بیمه به‌صورت متناسب با زمان استفاده.
عواقب و پیامدهای فسخ یا ابطال بیمه‌نامه
عواقب ابطال بیمه‌نامه
ابطال بیمه‌نامه معمولاً زمانی رخ می‌دهد که اطلاعات نادرستی با قصد فریب ارائه شده باشد یا شرایط قانونی قرارداد رعایت نشده باشد. در این حالت:
- شرکت بیمه هیچ‌گونه تعهدی در قبال پرداخت خسارت نخواهد داشت.
- در بسیاری از موارد، حق بیمه برگشتی به بیمه‌گزار تعلق نمی‌گیرد.
به همین دلیل، ابطال بیمه‌نامه از شدیدترین اقدامات قانونی در صنعت بیمه محسوب می‌شود.
عواقب فسخ بیمه‌نامه
نداشتن آگاهی از تفاوت فسخ و ابطال در بیمه، عواقبی نیز به همراه دارد. فسخ بیمه‌نامه نسبت به ابطال آن شرایط نرم‌تری دارد و در موارد مختلفی امکان‌پذیر است (مانند فروش خودرو یا عدم پرداخت اقساط بیمه).
در صورت فسخ:
- شرکت بیمه موظف است خسارت‌های واردشده تا تاریخ فسخ را پرداخت کند.
- مبلغی به‌عنوان حق بیمه برگشتی برای مدت باقی‌مانده محاسبه و به بیمه‌گزار بازپرداخت می‌شود.
آیا می‌توان به ابطال بیمه‌نامه اعتراض کرد؟
در اغلب موارد، ابطال بیمه‌نامه با دلیل قاطع قانونی انجام می‌شود و امکان اعتراض حقوقی به آن وجود ندارد؛ زیرا ابطال معمولاً به دلیل تخلف جدی یا ارائه اطلاعات خلاف واقع صورت می‌گیرد.
آیا فسخ بیمه‌نامه قابل اعتراض است؟
بله؛ در شرایطی که بیمه‌گزار با فسخ بیمه‌نامه مخالف باشد، می‌تواند در مراجع قانونی یا نهادهای نظارتی صنعت بیمه اعتراض خود را ثبت و پیگیری کند.
(می‌توانید نمونه متن درخواست فسخ بیمه نامه بدنه یا بیمه ثالث را جست‌وجو کنید.)
نحوه محاسبه حق بیمه برگشتی پس از فسخ قرارداد
محاسبه مبلغ برگشتی بیمه، به این بستگی دارد که فسخ قرارداد از طرف چه کسی انجام شده باشد:
- اگر بیمه‌گزار درخواست فسخ دهد: حق بیمه براساس فرمول کوتاه‌مدت محاسبه می‌شود و درصد بیشتری از مبلغ نزد شرکت بیمه باقی می‌ماند.
- اگر شرکت بیمه فسخ را انجام دهد: مبلغ حق بیمه به صورت روزشمار محاسبه شده و سهم بیشتری به بیمه‌گزار بازپرداخت می‌شود.
در هر دو حالت، مبلغ باقی‌مانده بابت مدت‌زمان استفاده‌نشده از بیمه‌نامه به‌عنوان «حق بیمه برگشتی» به بیمه‌گزار استرداد می‌شود.
در آخر
تفاوت فسخ و ابطال در بیمه، هم از نظر حقوقی و هم از نظر مالی بسیار مهم است. شناخت دقیق این مفاهیم به شما کمک می‌کند تا در مواقع لزوم تصمیم‌گیری بهتری داشته باشید و از بروز خسارات و مشکلات قانونی جلوگیری کنید.
همچنین، اگر به دنبال راهی سریع و بی‌دردسر برای خرید یا تمدید بیمه بدنه و شخص ثالث خودرو هستید، اتو ابزار گزینه‌ای مطمئن و آنلاین برای شماست. با استعلام فوری، مقایسه قیمت شرکت‌های مختلف، صدور آنلاین و امکان پرداخت قسطی بدون ضامن، همه‌چیز تنها با چند کلیک انجام می‌شود.
