کمبود یا نشتی روغن هیدرولیک
روغن هیدرولیک عامل انتقال نیرو از پمپ فرمان به چرخهاست و باعث میشود چرخاندن فرمان روان و بیدردسر انجام شود. وقتی سطح این روغن پایین بیاید یا از شلنگها نشت پیدا کند، فرمان سفت میشود. در چنین حالتی، نیروی کافی برای چرخش چرخها وجود نخواهد داشت و ممکن است هنگام چرخاندن فرمان، از ناحیه پمپ صدای جیغ به گوش برسد.
اگر کمبود روغن هیدرولیک را جدی نگیریم، به پمپ و سایر قطعات سیستم فرمان هم آسیب جدی وارد میشود. بنابراین، بهتر است سطح روغن را بهطور منظم بررسی کرده و در صورت وجود نشتی، بهسرعن آن را برطرف کنیم.
خرابی پمپ هیدرولیک
پمپ هیدرولیک روغن را در مدار به گردش درمیآورد و میتوان گفت قلب سیستم فرمان است. اگر این پمپ ضعیف کار کند یا از کار بیفتد، جریان روغن در سیستم به مشکل میخورد و چرخاندن فرمان سخت میشود.
پمپ هیدرولیک به مرور زمان دچار فرسایش میشود. علت سفت شدن فرمان هیدرولیک پژو پارس و خودروهای قدیمی میتواند همین مسئله باشد. البته اگر روغن بیکیفیت استفاده کنیم هم ممکن است پمپ خیلی زود خراب شود. بهتر است پمپ و اتصالات آن را بهطور دورهای بررسی و در صورت نیاز آن را تعمیر یا تعویض کنیم.
خرابی تسمه پمپ فرمان
تسمه هیدرولیک یا تسمه پروانه نیروی موتور را به پمپ هیدرولیک منتقل میکند و آن را میچرخاند. درنتیجه، روغن در سیستم گردش پیدا میکند و باعث روانشدن چرخش فرمان میشود. اگر این تسمه فرسوده شود، ترک بخورد، شل یا پاره شود، پمپ هیدرولیک بهدرستی نمیچرخد، فشار هیدرولیکی کافی ایجاد نمیشود و فرمان سفت میشود.
خرابشدن تسمه V
تسمه V یا تسمه شیاری یکی از تسمههای موتور است که نیروی آن را به قطعات جانبی مثل دینام و پمپ هیدرولیک فرمان منتقل میکند. اگر این تسمه شل یا فرسوده شود، نیروی کافی به پمپ هیدرولیک فرمان نمیرسد و فرمان خودرو سفت میشود. در این شرایط ناچاریم برای چرخاندن فرمان نیروی بیشتری به کار ببریم و رانندگی دشوار میشود.
وجود هوا در سیستم هیدرولیک
اگر هوا وارد مدار هیدرولیک شود، حبابهایی در داخل روغن ایجاد خواهد شد. این حبابها فشار روغن را کاهش میدهند و اجازه نمیدهند بهدرستی انتقال پیدا کند. در چنین حالتی، فرمان سفت میشود یا میلرزد.
یکی از نشانههای هواگرفتن سیستم فرمان این است که در سرعتهای پایین یک صدای ناهنجار یا جیغمانند میشنویم و منبع آن معمولاً زیر کاپوت است. وجود هوا در سیستم علاوه بر سختشدن فرمان باعث عملکرد ناپایدار پمپ و سایر قطعات هیدرولیک میشود.
برای رفع این مشکل سیستم هیدرولیک را هواگیری میکنند؛ به این ترتیب فشار روغن به حالت استاندارد برمیگردد و فرمان روان میشود.
خرابی جعبهفرمان (گیربکس فرمان)
جعبهفرمان حرکت چرخشی فرمان را به حرکت خطی چرخها تبدیل میکند و وظیفه کنترل و هدایت خودرو را بر عهده دارد. ساییدگی یا خرابی دندهها و واشرهای داخلی جعبهفرمان میتواند باعث اصطکاک زیاد و سفتی حرکت فرمان شود. اگر با گرمشدن خودرو، سفتی فرمان برطرف میشود، به احتمال زیاد مشکل به همین جعبهفرمان برمیگردد.
عدم تناسب رینگ و لاستیک با مشخصات استاندارد خودرو
تغییر سایز رینگ یا لاستیک (نسبت به استاندارد کارخانه) هم میتواند از علل سفت شدن فرمان باشد. لاستیکهای بزرگتر یا عریضتر مقاومت بیشتری در برابر چرخش چرخها ایجاد میکنند و باعث میشوند هنگام رانندگی فرمان سختتر حرکت کند. برخی لاستیکها هم به دلیل طرح آج متفاوتی که دارند، اصطکاک بیشتری با زمین تولید میکنند و فشار بیشتری به سیستم هیدرولیک وارد میآورند. پس حتماً باید از رینگ و لاستیکی که مطابق با مشخصات فنی خودرو است استفاده کنیم تا فرمان روان و نرم باقی بماند.
باد لاستیکها
وقتی فشار باد تایرها کمتر از حد استاندارد کارخانه باشد، مقاومت چرخها در برابر حرکت افزایش پیدا میکند و فرمان هنگام رانندگی سفت و سخت حس میشود. در خودروهایی مثل پیکان وانت یا پراید که وزن خودرو یا بار روی محور جلو بیشتر است، کمبود باد لاستیک تأثیر بیشتری روی سفت شدن فرمان دارد.
کمبادبودن لاستیک جهتگیری خودرو را هم تحتتأثیر قرار میدهد و رانندگی را ناایمن میسازد. بنابراین، برای حفظ ایمنی خود و روانی فرمان باید همیشه حواسمان به بررسی و تنظیم فشار باد تایرها باشد.
علت سفتشدن ماشین در شرایط خاص
گاهی هم سفت شدن فرمان فقط در یک وضعیت خاص رخ میدهد که در این حالت اغلب پای یک ایراد موضعی یا تنظیم نادرست اجزای سیستم فرمان وسط است. در ادامه، چند حالت رایج را بررسی میکنیم:
علت سفت شدن فرمان به یک سمت
گاهی پیش میآید که فرمان فقط در یک جهت (هنگام پیچیدن به راست یا چپ) سفتتر از حالت معمول است. مهمترین دلایل سفت شدن فرمان هیدرولیک را میتوان موارد زیر دانست:
- فشار باد نامتعادل تایرها؛
- تنظیمنبودن زوایای چرخها (زاویه کمبر و کستر)؛
- خرابی سیبکها و بوشهای جلوبندی؛
- مشکل در مدار هیدرولیک (گرفتگی مسیر روغن، نشتی جزئی یا هواگرفتگی)؛
- آلودگی روغن هیدرولیک؛
- شلشدن یا خرابی تسمه پمپ هیدرولیک؛
- وجود مشکل در جعبهفرمان (خرابی بلبرینگها، زنگزدگی یا خمشدن میل فرمان).
علت سفت شدن فرمان بعد از تعمیر جعبه فرمان
در این حالت، بعد از تعمیر یا تعویض جعبهفرمان احساس میکنیم فرمان نسبت به قبل سنگینتر شده است یا حرکت آن طبیعی نیست. علت مشکل میتواند نصب غیراصولی قطعات یا خطاهای تنظیمی زیر باشد:
- هواگرفتن سیستم هیدرولیک؛
- کم یا بیکیفیت بودن روغن هیدرولیک؛
- ضعف یا خرابی پمپ هیدرولیک؛
- ایراد در شیر کنترل داخل جعبهفرمان؛
- سفتشدن بیش از حد مهرۀ فشار داخل جعبهفرمان؛
- خرابی یا خشکی در میل فرمان و اتصالات آن؛
- شلبودن یا ساییدگی تسمه پمپ هیدرولیک.
علت سفت شدن فرمان بعد از گرم شدن
اگر فرمان خودرو زمانی که موتور سرد است بهخوبی کار میکند اما پس از چند دقیقه رانندگی یا گرمشدن موتور سفت میشود، معمولاً مشکل مربوط به یکی از اجزای سیستم هیدرولیک فرمان است:
- نشتی روغن در سیستم هیدرولیک؛
- کثیف یا غلیظشدن روغن هیدرولیک؛
- گرانروی پایین و بیکیفیتبودن روغن هیدرولیک؛
- عملکرد نادرست پمپ هیدرولیک (پمپ فرسوده یا ضعیف).
این مشکل در خودروهای قدیمی و دست دوم بسیار رایج است. حتماً باید وضعیت رنگ و شفافیت روغن هیدرولیک این خودروها را زودبهزود بررسی کنیم. اگر تیره یا کفآلود بود، یعنی هوا گرفته یا آلوده شده است و در درازمدت میتواند به پمپ و جعبهفرمان آسیب بزند.
علت سفتشدن فرمان برقی
در فرمانهای هیدرولیک، نیروی مورد نیاز از طریق فشار روغن تأمین میشود. اما در فرمان برقی، این نیرو به کمک الکتروموتور و واحد کنترل الکترونیکی (ECU) فراهم میشود. در صورت بروز ایراد در هریک از بخشهای برقی یا الکترونیکی زیر، ممکن است فرمان بهطور ناگهانی سفت شده یا عملکرد آن مختل شود:
- خرابی موتور برقی فرمان (الکتروموتور)؛
- مشکل در اتصالات یا سیمکشی برقی؛
- خرابی واحد کنترل الکترونیکی (ECU)؛
- اختلال در سنسورهای گشتاور یا زاویه فرمان؛
- ضعیفبودن باتری یا دینام.
البته گاهی هم مشکلات مکانیکی سبب سفتی فرمان برقی میشوند. برای مثال، در جعبهفرمان یا میل فرمان و اتصالات ایرادی پیش میآید، فشار باد تایرها کاهش پیدا کرده یا جلوبندی خراب شده است.
علت سفتشدن فرمان در صبح یا هوای سرد
گاهی پیش میآید که در ابتدای صبح و پیش از گرمشدن خودرو، فرمان بهسختی میچرخد، اما پس از چند دقیقه رانندگی، نرمتر میشود. خودروهایی مثل النود سیستم هیدرولیک حساستری دارند و در زمستان بیشتر با سفت شدن فرمان در صبح مواجه میشوند. از اصلیترین دلایل این مشکل میتواند به این ۳ مورد اشاره کرد:
- خرابی یا خشکشدن میل فرمان و اتصالات آن؛
- استفاده از روغن غیراستاندارد یا نامناسب؛
- گرفتگی یا خرابی شیر فرمان هیدرولیک.
حرف آخر
باید با علت سفت شدن فرمان هیدرولیک یا برقی آشنا باشیم و این مشکل را جدی بگیریم؛ چون ایمنی ما را تهدید میکند و در صورت بیتوجهی میتواند به خرابی جدی پمپ، جعبهفرمان یا سیستم جلوبندی منجر شود. بهترین کار این است که بهمحض احساس تغییر در نرمی فرمان، وضعیت روغن و تسمه را بررسی کنیم و در صورت نیاز، خودرو را به تعمیرکار متخصص بسپاریم.
بیمه بدنه و بیمه شخص ثالث را هیچوقت پشت گوش نیندازیم. در صورت وقوع حادثه، بیمه اجازه نمیدهد هزینههای سنگینی به ما تحمیل شود و خیالمان را از بابت خسارتهای احتمالی راحت میکند. خوشبختانه در اتو ابزار این امکان فراهم است که شرایط و قیمتهای شرکتهای مختلف را یکجا ببینیم و بهترین پوشش بیمهای را انتخاب کنیم.
