دو: کارشناسی خودرو
کارشناسی خودرو به‌طور کلی شامل بررسی دو بخش بدنه و بخش موتور خودرو می‌شود. بااینحال، بیشتر مشکلاتی که خودروهای دست دوم دارند توسط افراد غیرمتخصص قابل تشخیص نیست. به همین دلیل است که این کار را به یک کارشناس خبره واگذار می‌کنند.
با سپردن این کار به کارشناس، می‌توان برگه کارشناسی رسمی را نیز مشاهده کرد تا همه‌چیز به‌شکل قانونی و بی‌دردسر پیش رود. در ادامه به نکات مرتبط با بدنه و موارد فنی ماشین اشاره می‌کنیم، اما بهتر است کل پروسه کارشناسی را به فرد متخصص در این زمینه بسپارید. دانستن این نکات می‌تواند در مواقعی که به دنبال خرید یا فروش فوری خودرو کارکرده هستید به کار بیاید:
وضعیت فیزیکی بدنه
در بازار ایران شاید راحت‌ترین راه انتخاب خودرو این باشد که بدنه خودرو سالم و بدون رنگ‌شدگی باشد. در این مواقع مشکلات فنی با اینکه همچنان در نظر گرفته می‌شوند، اما در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. به همین دلیل است که دورنگ بودن یا نبودن یک خودرو و یا تصادفی‌نبودن آن اهمیت زیادی دارد.
بخش‌هایی از خودرو مانند سپر عقب و جلو، گلگیر عقب و جلو، درب‌ها، صندوق عقب، کاپوت و سقف ازجمله مواردی هستند که هنگام بررسی بدنه، ارزیابی می‌شوند. بااینحال، برای افراد عادی، اینکه این بخش‌ها رنگ‌شدگی دارند یا خیر کاره ساده‌ای نیست. داشتن تجربه و همچنین استفاده از ابزارهای تشخیص ضخامت رنگ توسط کارشناس، بهترین راه تشخیص وضعیت بدنه خودرو است.
وضعیت فنی خودرو
وضع فنی خودرو معمولاً با تعداد تصادفات و میزان کارکرد آن رابطه مستقیمی دارد. از سمت دیگر، طبیعی هم هست که خودروهای دست دوم مشکلات فنی داشته باشند. مشکلاتی مانند نشت روغن، ایرادهای جلوبندی، صداهای غیرعادی از موتور و… از موارد اصلی کشف‌شده هنگام کارشناسی خودروها محسوب می‌شوند.
بررسی وضعیت فنی نیز باید توسط کارشناس متخصص صورت بگیرد، اما مواردی وجود دارد که شاید خود شما نیز بتوانید آن‌ها را شناسایی کنید. کارشناس برای بررسی وضعیت فنی خودرو ابتدا آن را روشن می‌کند و در حال درجا به صدای خودرو گوش می‌دهد. صداهای ناهنجار معمولاً خبر از مشکلات مختلفی می‌دهند. در ادامه با رانندگی می‌تواند باقی مشکلات را نیز شناسایی کند.
در بررسی وضعیت فنی خودروی کارکرده مواردی مانند موتور، گیربکس، رادیاتور، رینگ پیستون، باتری، دینام، سیم‌کشی، ترمزها، کامپیوتر خودرو و… ارزیابی می‌شود. برای مثال:
- اگر در هنگام تست رانندگی، خودرو انحراف پیدا کند، مشکل از جلوبندی و فرمان است.
- اگر دود اگزوز خیلی سیاه یا آبی باشد، کاربراتور مشکل دارد.
- اگر آب از زیر خودرو نشت کند، کاربراتور نیاز به تعویض دارد.
- اگر روی میله اندازه‌گیری روغن، لکه و خال‌های تیره یا قطرات آب باشد، رینگ پیستون خراب است.
- هرکدام از اجزای برقی خودرو مانند چراغ‌ها، برف‌پاک‌کن، سیستم صوتی، بالابر شیشه‌ها و… اگر درست کار نکرد، سیستم برقی خودرو مشکل دارد.
سه: نقل و انتقال نهایی خودرو
پس انتخاب خودرو و انجام کارشناسی‌های بدنه و فنی، باید مراحل نقل و انتقال نهایی آن به انجام برسد. در سال‌های قبل، اولین مرحله، تنظیم قولنامه بود، اما در قانون جدید خرید و فروش خودرو نیازی به آن نیست. چون دیگر قرار نیست سندی در دفترخانه صادر شود و برگ سبزی که در مراکز تعویض پلاک به خریدار ارائه می‌شود، حکم سند را دارد. بااینحال، در بسیاری از معاملات امروزی نیز قولنامه تهیه می‌شود. اما به‌طور کلی باید مراحل زیر را طی کنید.
مدارک لازم برای خرید خودرو
هنگام خرید یا فروش خودرو مدارک زیر را باید همراه داشته باشید:
- مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه)؛
- همه مدارک خودرو شامل کارت ماشین، کارت سوخت، برگ سبز یا سند برای خودروهای قدیمی‌تر و…؛
- مدارک احراز سکونت خریدار؛
- مدارک مربوط به تسویه بدهی‌های خودرو مانند خلافی، عوارض سالیانه شهرداری، عوارض آزادراهی، مالیات و… .
گرفتن نوبت برای تعویض پلاک
ابتدا باید از سایت نوبت‌دهی برای تعویض پلاک نوبت بگیرید. سپس باید خریدار و فروشنده در تاریخ و ساعت مشخص‌شده به آن مرکز مراجعه کنند و عملیات فک پلاک و گرفتن پلاک جدید را به اتمام برسانند. حضور خریدار و فروشنده الزامی است.
دریافت برگ سبز
در قانون جدید سند زدن خودرو، برگ سبزی که مراکز تعویض پلاک صادر می‌کنند، همان سند خودرو است. به این ترتیب، دیگر نیازی به حضور در دفترخانه و سندزدن نیست. درواقع، مراحل سند زدن ماشین دست دوم صرفاً شامل مراجعه به مراکز تعویض پلاک، فک پلاک، دریافت پلاک جدید و درنهایت دریافت برگ سبز می‌شود.
روش فروش خودرو دست دوم با روش خرید آن در بطن خود شبیه به یکدیگر هستند. در هر دو اما ممکن است انواع و اقسام کلاهبرداری انجام شود. نوع کلاهبرداری در انواع روش فروش خودرو دست دوم مشخصاً با خرید آن متفاوت است. به همین دلیل، در ادامه ابتدا به نحوه فروش خودرو و نکات پیرامون آن اشاره می‌کنیم و سپس کلاهبرداری‌های رایج این بازار را بررسی می‌کنیم.
روش فروش خودرو دست دوم
اینکه چگونه ماشین خود را بفروشیم و راحت ترین راه فروش خودرو چیست، به خود ما (فروشنده) بستگی دارد. اما روش فروش خودرو دست دوم به‌طور کلی شامل مراحل زیر می‌شود. بااینحال، ممکن است برای بعضیها کمی متفاوت باشد، چون داشتن تجربه و آگاهی از وضعیت بازار می‌تواند کار را برای فروشنده آسان و بعضی از مراحل را حذف کند:
یک: آماده‌کردن مدارک و پرداخت بدهی‌ها
ازآنجاکه پرداخت همه بدهی‌های خودرو باید توسط فروشنده انجام شود، اولین کار تسویه‌کردن این بدهی‌هاست. بدهی‌هایی مانند خلافی خودرو، عوارض آزادراهی، عوارض سالیانه شهرداری و… باید صفر شوند. همچنین، مدارک خودرو مانند کارت ماشین، کارت سوخت، برگ سبز، معاینه فنی، بیمه شخص ثالث و مدارک شناسایی خود فروشنده باید آماده و در دسترس باشد.
دو: آگاهی از قیمت روز خودرو
اینکه قیمت روز خودرو چقدر است را می‌توان با جست‌وجو در اینترنت پیدا کرد. با مراجعه به سایت‌های آگهی مانند دیوار و شیپور می‌توانید خودروهای کارکرده هم‌رده خودروی خود را ببینید و مقایسه کنید. اگرچه ممکن است این قیمت‌ها خیلی هم درست نباشند، اما به‌طور میانگین، می‌توانید بازه قیمتی خودروی خود را پیدا کنید.
همچنین، سایت‌های مختلفی هستند که با دریافت اطلاعات خودروی شما، می‌توانند قیمت آن را تخمین بزنند. مانند سرویس قیمت خودرو کارکرده اتو ابزار، که در آن با واردکردن اطلاعات لازم، به ۳ قیمت کارشناسی، حداکثر و حداقل قیمت دسترسی پیدا می‌کنید. البته اگر به نمایشگاه‌های اتومبیل هم دسترسی دارید، می‌توانید به‌صورت حضوری از قیمت روز خودروی خود اطلاع پیدا کنید.
سه: آگهی‌کردن خودرو
اگر سؤالتان این است که «ماشینمو کجا سریع بفروشم؟»، باید حواستان باشد که کجا خودرو را آگهی می‌کنید. در پلتفرم‌های پربازدید مانند دیوار، اگر قیمت مناسبی روی خودرو بگذارید و از سیستم تبلیغات آن هم استفاده کنید، احتمالاً به‌سرعت مشتری پیدا می‌شود. اما رفتن سراغ سایر سایت‌ها شاید شما را به هدفتان نرساند. بااینحال، در بعضی موارد، سپردن به دوستان و آشنایان نیز می‌تواند فروش خودرو را سرعت ببخشد.
در هر صورت، برای آگهی‌کردن خودرو نیاز است که اطلاعات کامل و جامعی از خودرو ارائه دهید تا مشتری‌ای که واقعاً خریدار است، زودتر پیدا شود. با برطرف‌کردن ابهامات موجود و صداقت درباره وضعیت خودرو، طرف مقابل راحت‌تر می‌تواند تصمیم بگیرد.
چهار: حضور مشتری همراه با کارشناس
در روش فروش خودرو دست دوم لزوماً چیزی به نام کارشناسی وجود ندارد؛ چون وظیفه فروشنده خودروی دست دوم گرفتن کارشناس نیست. درواقع، معمولاً این خریدار است که کارشناس را همراه با خود به محل خودرو می‌آورد و هزینه آن هم به عهده خودش است. روند کارشناسی درواقع همانی است که در بالا و هنگام بررسی روش خرید خودرو دست دوم به آن اشاره کردیم.
پنج: مراجعه به مراکز تعویض پلاک
اگر مشتری خودروی شما را پسندید، باید مراحل نهایی نقل و انتقال خودرو را پیش ببرید که شبیه به همان مراحلی است که در بالا به آن اشاره کردیم. البته قبل از رفتن سراغ مراحل فروش خودرو و تعویض پلاک، موضوعی به نام پرداخت پول وجود دارد که شاید برای بعضیها چالش‌برانگیز باشد. این موضوع را در ادامه کامل‌تر بررسی می‌کنیم. اما در اینجا تصور می‌شود که در این مورد مشکلی وجود نداشته است.
به این ترتیب، در آخرین مرحله از روش فروش خودرو دست دوم، با مراجعه به مراکز تعویض پلاک و فک پلاک کردن، خریدار می‌تواند برگ سبز خودرو را دریافت کند و مراحل فروش به اتمام می‌رسد. هرچند در این موارد می‌توانید به خریدار وکالت بدهید تا خود او روند تعویض پلاک را انجام دهد، اما باید مطمئن شوید که او این کار را در زمان مشخص انجام می‌دهد؛ چون مسئولیت انجام هرگونه خلاف با آن پلاک قدیمی، گردن شماست.
نحوه پرداخت پول در معاملات خودرو
وقتی که خودرو مورد پسند خریدار قرار گرفت، معمولاً به فروشنده بیعانه‌ای در حد ۵ تا ۱۰ درصد قیمت توافق‌شده پرداخت می‌کند. در ازای این مبلغ یا قولنامه‌ای نوشته می‌شود و در آن شرایط معامله ازجمله همین بیعانه و پرداخت باقی مبلغ درج می‌شود، یا اینکه رسیدی به خریدار می‌دهند و توافق می‌شود که باقی مبلغ در روز تعویض پلاک تسویه شود.
با همه این اوصاف و حتی حالا که نیازی به تنظیم قولنامه هم نیست، معمولاً در بیشتر مواقع قولنامه‌ای تنظیم می‌شود تا این موضوعات را در آن به‌شکل رسمی بنویسند. این بهترین روش پرداخت پول در معاملات است.
چگونه ماشین صفر را بفروشیم؟
روش فروش خودرو دست دوم با خودروی صفر به‌طور کلی خیلی تفاوتی ندارد. اما از آنجا که خودروی صفر از نظر سلامت بدنه و فنی مورد تأیید است، روند فروش آن بسیار ساده‌تر می‌شود؛ چون هم کم‌کارکرد یا حتی بدون کارکرد است و هم قطعاً تصادفی نداشته است.
بنابراین، بهترین روش فروش خودرو صفر این است که در ابتدا تمامی مدارک لازم خودرو را از شرکت سازنده یا واسطه‌ای که با آن معامله کردید دریافت کنید و سپس اقدام به فروش کنید. در نظر داشته باشید که اگر خودرو را اقساطی خریده باشید، تا اتمام اقساط، شما مالک خودرو نیستید و نمی‌توانید آن را بفروشید. یعنی برگ سبز خودرو با مهر «سند در رهن» در اختیار شما قرار می‌گیرد. پس از اتمام اقساط، مهری دیگر با عنوان «خودرو فک رهن شد» روی آن می‌خورد و آن زمان امکان فروشش را به دست می‌آورید.
در ادامه، با قیمت‌گذاری مشخص طبق همان روش‌هایی که در بالا به آن اشاره کردیم، آن را آگهی کنید. باقی مراحل تفاوتی با روش فروش خودرو دست دوم ندارد. البته به‌طور طبیعی این موضوع را نیز باید در نظر داشت که خودروی صفر قیمت بالاتری نسبت به خودروهای کارکرده دارد و ممکن است همین موضوع باعث شود که مشتری سخت‌تر پیدا شود. همین موضوع نیز باز شاید درباره خودروهای پرطرف‌دار صدق نکند.
کلاهبرداری‌ها و چند اشتباه در هنگام خرید خودرو دست دوم
بازار خرید و فروش هر چیزی، زمینی حاصل‌خیز برای کلاهبرداران محسوب می‌شود. به همین دلیل باید بیشترین دقت را به خرج داد تا در دام آن‌ها نیفتاد. در زیر به چند اشتباهی که به کلاهبرداری منجر می‌شود اشاره می‌کنیم:
- بی‌توجهی به کیلومترشمار خودرو: میانگین کارکرد خودروها در سال حدود ۲۰ هزار کیلومتر است. اگر خودرویی با سن بالا، کارکردی بسیار کمتر از میانگین داشت، به احتمال زیاد کیلومترشمار آن دست‌کاری شده است. تشخیص این موضوع در بیشتر مواقع بسیار سخت است و شاید فقط از دست کارشناس بربیاید.
- پرداخت بیعانه برای خودروهای مشکوک: در آگهی بعضی از خودروها که ظاهر و وضعیت بسیار تمیزی دارند، قیمت پایینی نیز درج می‌شود. در این مواقع معمولاً فروشنده کلاهبردار است و چون می‌داند مشتریان زیادی برای آن پیدا می‌شود، صرفاً بیعانه را دریافت می‌کند و فرار را بر قرار ترجیح می‌دهد. در بیشتر موارد اصلاً خودرویی نیز وجود ندارد و آگهی از ریشه دروغ است. بهتر است صرفاً پس از مشاهده خودرو اقدام به پرداخت بیعانه کنید.
- اصرار به انتخاب یک کارشناس مشخص: اگر فروشنده اصرار داشت که حتماً شخص مشخصی کارشناسی را انجام دهد، باید به او شک کرد. توصیه می‌شود فرد خریدار با انتخاب خودش کارشناس را تعیین کند تا از زد و بند احتمالی جلوگیری شود.
تسویه یا استعلام بدهی‌های خودرو قبل از خرید و فروش
همان‌طور که در بالا و در بخش روش فروش خودرو دست دوم اشاره کردیم، شما برای فروش خودرو باید بدهی‌های آن را صفر کنید. همچنین، اگر می‌خواهید خودرویی بخرید، باید استعلام بگیرید تا ببینید فروشنده آن بدهی‌ها را صفر کرده است یا خیر.
شما از طریق سرویس‌های مختلف اتو ابزار می‌توانید این بدهی‌ها را پرداخت کنید. خدماتی مانند استعلام خلافی، عوارض آزادراهی، طرح ترافیک و عوارض سالیانه از طریق اتو ابزار قابل استعلام و پرداخت هستند.
سخن پایانی
در این مطلب به روش فروش خودرو دست دوم و همچنین نکات مرتبط با خرید آن پرداختیم. توجه به نکات حقوقی و همچنین سپردن مسائل کارشناسی به فرد متخصص، می‌تواند خرید و فروش را ساده‌تر از همیشه کند. همچنین توصیه می‌شود با ایجاد یک چک لیست از مواردی که در بالا به آن اشاره کردیم، اطمینان حاصل کنید که همه نکات ارائه‌شده را هنگام خرید و فروش خودرو رعایت می‌کنید.
