۱) دستگاه شارژ باطری ماشین

اصولی‌ترین و ایمن‌ترین روش، استفاده از دستگاه شارژ باتری ماشین است. با این دستگاه کوچک‌ و جمع‌وجور می‌توانیم باتری را با جریانی کنترل‌شده شارژ کنیم؛ به این معنا که میزان ولتاژ و جریان را دقیق تنظیم کنیم تا باتری بیش از حد شارژ نشود و آسیب نبیند.

مراحل کار با دستگاه هم راحت است:

• خاموش‌کردن خودرو: اول باید موتور را خاموش کنیم.
• جداکردن باتری: بعد کابل‌های مثبت و منفی باتری را جدا کنیم و باتری را بیرون بیاوریم تا سیستم‌های برقی خودرو در حین شارژ دچار آسیب نشوند.
• بررسی سلامت باتری: باتری معیوب را نباید شارژ کرد؛ به همین دلیل حتماً باید پیش از شروع شارژ، باتری را از نظر شکستگی، نشت اسید یا بادکردگی بررسی کنیم.
• اتصال کابل‌ها: حال باید گیره قرمز دستگاه شارژر را به قطب مثبت (+) باتری و گیره مشکی آن را به قطب منفی (−) وصل کنیم و مطمئن شویم که اتصال محکم و بدون لقی است.
• تنظیم دستگاه: در مدل‌های دستی، خودمان باید میزان ولتاژ و جریان را تنظیم کنیم. برای مثال، برای باتری ۱۲ ولت باید ولتاژ در حدود ۱۳/۸ تا ۱۴/۴ ولت و شدت جریان حدود ۱۰٪ ظرفیت باتری (برای باتری ۵۰ آمپر، جریان ۵ آمپر) باشد. در شارژرهای هوشمند فقط کافی است نوع باتری را انتخاب کنیم و خود دستگاه، بقیه مراحل را انجام می‌دهد.
• روشن‌کردن دستگاه: در پایان، دستگاه شارژ را روشن کنیم تا باتری کم‌کم شارژ شود.

شارژ باتری ماشین چقدر طول میکشد؟ زمان شارژ بسته به ظرفیت باتری و نوع شارژر ممکن است از ۴ تا ۱۲ ساعت طول بکشد. در شارژرهای هوشمند معمولاً چراغ یا نمایشگر وضعیت شارژ را نشان می‌دهد و فرایند شارژ بعد از پرشدن باتری به‌طور اتوماتیک قطع می‌شود.

استعلام عوارض آزادراهی

۲) شارژ باطری ماشین با ترانس ۱۲ ولت

برخی افراد به‌جای دستگاه شارژ از ترانسفورماتور استفاده می‌کنند. خود ترانس توانایی شارژ مستقیم باتری را ندارد؛ چون خروجی آن جریان متناوب (AC) است، درحالی‌که باتری به جریان مستقیم (DC) نیاز دارد. برای استفاده از آن در شارژ باتری، بعد از آن پل دیود یا یکسوساز قرار می‌دهند تا برق AC را به حدود ۱۲ تا ۱۴ ولت DC تبدیل کند.

روش کار با ترانس به این صورت است:

• اول خروجی ترانس را به پل دیود وصل می‌کنیم تا برق مستقیم تولید شود.
• بعد گیره مثبت خروجی را به قطب مثبت باتری و گیره منفی را به قطب منفی وصل می‌کنیم و مطمئن می‌شویم که اتصالات محکم و ایمن هستند.
• در حین کار، برای کنترل و اندازه‌گیری ولتاژ خروجی، از مولتی‌متر استفاده می‌کنیم.

با توجه‌ به محدودیت توان ترانس، شارژ کامل باتری در این روش به‌طور معمول بیش از ۳۰ ساعت طول می‌کشد و به‌لحاظ زمان به‌صرفه نیست. اما ما می‌توانیم با چند ساعت شارژ، باتری را تا حدودی تقویت کنیم تا خودرو استارت بخورد.

درکل، شارژ باتری ماشین با ترانس ۱۲ ولت روشی ابتدایی و موقت محسوب می‌شود. چون ولتاژ و جریان آن هم به‌ اندازه شارژر استاندارد نیست و تنها می‌تواند باتری خالی را تا حد روشن‌کردن خودرو شارژ کند.

۳) شارژ باتری ماشین با دینام

دینام یکی از قطعات اصلی سیستم برق خودرو است که مثل یک شارژر اتوماتیک عمل می‌کند. این قطعه در جلوی موتور نصب شده و با یک تسمه (تسمه دینام) به میل‌لنگ موتور وصل می‌شود. وقتی موتور روشن می‌شود، میل‌لنگ شروع به چرخیدن می‌کند. در نتیجۀ آن، دینام هم می‌چرخد و برق تولید می‌کند. درواقع، خودرو که روشن می‌شود، دینام به‌طور طبیعی باتری را شارژ می‌کند.

اگر باتری ضعیف شده اما سالم است و هنوز قابلیت احیا دارد، می‌توانیم برای شارژ آن از دینام کمک بگیریم. دینام در استارت اولیه نقشی ندارد، اما پس از روشن‌شدن خودرو می‌تواند با تولید برق، باتری را شارژ کند. پس در این شرایط می‌توانیم با یک باتری دیگر یا با هل‌دادن خود ماشین، موتور را روشن کنیم و اجازه دهیم کمی درجا کار کند تا دینام باتری را دوباره شارژ کند.

مدت زمان شارژ باتری ماشین با دینام حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. بهتر است وسایل پرمصرف مانند کولر و چراغ‌ها هم خاموش باشند تا بار روی دینام کمتر شود. بااین‌حال، اگر باتری خیلی ضعیف باشد (زیر ۱۰ ولت)، ممکن است دینام نتواند آن را به‌خوبی شارژ کند و ممکن است به شارژرهای مخصوص باتری نیاز پیدا کنیم.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره باتری به باتری کردن ماشین

۴) شارژ باتری ماشین با باتری دیگر

روش باتری به باتری برای شارژ سریع و موقت باتری خوابیده کاربرد دارد و کمک می‌کند که بتوانیم ماشین را استارت بزنیم. بعد از روشن‌شدن ماشین می‌توان باتری را با کمک دینام شارژ کرد.

در این روش برای انتقال موقت جریان برق به یک ماشین سالم یا باتری پر نیاز داریم و باید از کابل مخصوص باتری به باتری (کابل جامپر) استفاده کنیم که معمولاً دو رشته قرمز و مشکی با گیره‌های فلزی دارد. مراحل کار هم به این شکل است:

• آماده‌سازی خودروها: ماشین‌ها را طوری کنار هم قرار می‌دهیم که کابل‌ها به باتری هر دو ماشین برسند. هر دو خودرو باید خاموش باشند.
• اتصال کابل‌ مثبت: ابتدا یک سر کابل قرمز را به قطب مثبت (+) باتری خوابیده و سر دیگر آن را به قطب مثبت (+) باتری ماشین سالم وصل می‌کنیم.
• اتصال کابل منفی: حال به سراغ کابل منفی یا مشکی‌رنگ می‌رویم. یک سر کابل مشکی را هم به قطب منفی (–) باتری ماشین سالم می‌زنیم. اما سر دیگر آن را به یک قسمت فلزی و بدون رنگ بدنه موتور ماشین خوابیده (مثل پیچ یا بست فلزی) متصل می‌کنیم. این کار از ایجاد جرقه در نزدیکی باتری ضعیف جلوگیری می‌کند.
• روشن‌کردن ماشین سالم: حال ماشین سالم را روشن می‌کنیم تا چند دقیقه‌ای درجا کار کند. با این کار، جریان برق از طریق کابل‌ها به باتری خوابیده منتقل می‌شود و شارژ اولیه انجام می‌شود.
• استارت‌ ماشین خوابیده: در این مرحله سعی می‌کنیم ماشین خوابیده را استارت بزنیم. اگر باتری آن خیلی ضعیف نباشد، معمولاً بعد از ۲ تا ۵ دقیقه انتقال جریان روشن می‌شود.
• شارژ توسط دینام: بعد از روشن‌شدن ماشین خوابیده، باید اجازه دهیم تا موتور آن چند دقیقه‌ای کار کند تا باتری توسط دینام شارژ شود.
• جداکردن کابل‌ها: وقتی ماشین خوابیده روشن شد، کابل‌ها را به‌ترتیب معکوس اتصال جدا می‌کنیم؛ کابل منفی از بدنه ماشین خوابیده، کابل منفی از باتری ماشین سالم، کابل مثبت از باتری ماشین سالم و کابل مثبت از باتری ماشین خوابیده. فقط باید مراقب باشیم که گیره‌ها به هم یا به قطعات فلزی برخورد نکنند.

روش‌های غیراستاندارد ساخت شارژر باتری ماشین

وقتی باتری ماشین ناگهان خالی می‌کند، بعضی‌ افراد به سراغ راه‌حل‌های عجیب و غیراستاندارد می‌روند؛ مثل استفاده از آب جوش، آداپتور لپ‌تاپ یا حتی برق ۲۲۰ ولت شهری. این روش‌ها شاید در ظاهر ساده یا سریع به نظر برسند، اما استاندارد نیستند و می‌توانند به باتری و خودرو آسیب جدی بزنند.

شارژ باطری ماشین با آب جوش

یکی از باورهای غلط اما رایج این است که ریختن آب‌جوش روی باتری می‌تواند آن را «زنده» کند. آب‌جوش محلول الکترولیت داخل باتری را به تلاطم درمی‌آورد و ممکن است به‌طور موقت باعث تحریک واکنش‌های شیمیایی و ایجاد جریان شود.

اما در عمل، این کار خطرناک است. دمای بالا می‌تواند به بدنه و صفحات داخلی باتری آسیب بزند، باعث نشتی یا ترک شود و درنهایت هزینه‌ای چند برابر بیشتر از تعویض باتری روی دستمان بگذارد. این روش فقط در شرایط بسیار اضطراری ممکن است جواب بدهد و در حالت عادی به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

پرداخت خلافی خودرو

شارژ باتری ماشین با شارژر موبایل یا لپ‌تاپ

عده‌ای هم سعی می‌کنند با شارژر موبایل یا آداپتور لپ‌تاپ باتری را شارژ کنند. این کار شدنی است، اما اصلاً ایمن نیست. آداپتور لپ‌تاپ به‌طور معمول خروجی ۱۹ ولت DC با شدت جریان بین ۲ تا ۵ آمپر دارد. در‌حالی‌که باتری ماشین از ولتاژ اسمی ۱۲ ولت برخوردار است. این اختلاف بالای ولتاژ باعث می‌شود الکترولیت داخل باتری به جوش بیفتد، صفحات داخلی باتری آسیب ببینند و حتی باتری منفجر شود.

پس اگرچه از نظر فنی می‌توان چنین اتصالی برقرار کرد، اما هیچ ایمنی و کنترلی در کار نیست و انجام آن به‌شدت خطرناک است.

شارژ باتری ماشین با برق ۲۲۰ ولت

یکی از خطرناک‌ترین اشتباه‌ها این است که باتری خودرو را مستقیم به برق ۲۲۰ ولت شهری وصل کنند. ولتاژ برق شهری حدود ۱۸ برابر بیشتر از ولتاژ مورد نیاز باتری خودرو است و می‌تواند به سلول‌ها و مدارهای باتری آسیب جدی بزند، سیستم برق‌رسانی خودرو را خراب کند و حتی باعث آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی شود.

جمع‌بندی

روش‌های مختلفی برای شارژ باتری ماشین وجود دارد، اما همه آن‌ها ایمن و کارآمد نیستند. روش‌هایی مثل ریختن آب‌جوش، استفاده از آداپتور لپ‌تاپ یا برق ۲۲۰ ولت می‌توانند خسارت جدی به باتری و خودرو وارد کنند و حتی سبب آتش‌سوزی شوند. بهترین و مطمئن‌ترین راه این است که از دستگاه شارژر استاندارد استفاده کنیم یا از دینام خودرو کمک بگیریم.